Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında yapılan Karabağ anlaşmasını değerlendiren uzmanlar, Türkiye’nin sınır komşusu Nahçıvan ile Azerbaycan arasında kurulacak koridora dikkat çekerek, Azerbaycan ile Türkiye’nin doğrudan bağlanmış olmasının, Hazar’ın batısında oluşacak yeni jeopolitik iklimde Türkiye’nin etkisini artıracağını belirtiyor.
Yapılan anlaşma ile Ermenistan siyasi ve askeri olarak ciddi bir hezimete uğradı. Ermenistan daha önce Karabağ’ın tam bağımsız olmasını istiyordu. Nahçıvan’dan Azerbaycan’ın batı bölgelerine bağlanacak bir koridorun açılması da çok önemli bir kazanım. Ama bu ulaşım ağının kontrolü Rusya’da olacak. Sovyetler Birliği’nin 1991-1992’de dağılmasıyla, Karabağ’daki varlığı çekilmişti. Şimdi yapılan anlaşma ile Rusya yaklaşık 2 bin kişilik ordusuyla tekrar Karabağ’a konuşlandı. Laçın Koridoru’nun kontrolü de Rus askerlerinde olacak.
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Cumhuriyeti Başbaşkanı Nikol Paşinyan ve Rusya lideri Vladimir Putin’in imzaladığı dokuz maddelik ortak anlaşma şöyle:
1- 10 Kasım 2020 Moskova saatiyle 00.00’da Dağlık Karabağ çatışma bölgesinde tam ateşkes sağlanacak ve tüm askeri faaliyetler durdurulacak. Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti, bulundukları pozisyonlarda kalacak.
2- Ağdam ve bölgesi 20 Kasım 2020’ye kadar Azerbaycan’a iade edilecektir.
3- Dağlık Karabağ’daki cephe hattı boyunca ve Laçın Koridoru boyunca, hafif silahlı 1.960 asker, 90 zırhlı personel taşıyıcı, 380 otomobil ve özel araçtan oluşan Rusya Federasyonu Barış Gücü bölgeye konuşlandırılacak.
4- Rusya Federasyonu Barış Gücü, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’nin çekilmesine paralel olarak konuşlanmaya başlayacak. Rusya Federasyonu Barış Gücü’nün görev süresi 5 yıl olacak. 5 yıllık süreç, tarafların sürenin bitimine 6 ay kala itiraz etmemeleri halinde otomatik olarak 5 yıl uzayacak.
5- Tarafların mutabakatlara uyup uymadığını izlemek amacıyla, Barış Gücü Ateşkes Kontrol Merkezi kurulacak.
6- Ermenistan Cumhuriyeti, Kelbecer ilçesini 15 Kasım 2020’ye, Laçın ilçesini 1 Aralık 2020’ye kadar Azerbaycan’a iade edecek. Dağlık Karabağ ile Ermenistan’ın bağlantısını sağlayacak ve aynı zamanda Şuşa şehrini etkilemeyecek olan Laçin koridoru (5 km. genişliğinde) Rusya Federasyonu Barış Gücün’ün kontrolünde kalacak. Tarafların mutabakatı ile önmüzdeki 3 yıl içinde Laçin koridoru boyunca Stepanakert (Hankendi) ile Ermenistann arasında iletişimi sağlayacak yeni bir trafik yolunun inşası ve daha sonra bu rotayı korumak için Rus Barış Gücü yeniden konuşlandırılması için bir plan belirlenecektir. Azarbaycan Cumhuriyeti vatandaşların, araçların ve malların her iki yönde Laçin koridoru boyunca trafik güvenliğini garanti eder.
7- Yerelde yerinden edilmiş kişiler ve sığınmacılar, Dağlık Karabağ topraklarına ve çevredeki ilçelere BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin kontrolü altında dönecek.
8- Savaş esirleri ile diğer gözaltına alınan kişi ve cenazelerin değişimi gerçekleştirilecek.
9- Bölgedeki tüm ekonomi ve ulaşım bağlantıları üzerindeki blokaj kaldırılacak. Ermenistan Cumhuriyeti insanların, araçların ve kargoların her iki yönde sorunsuz şekilde seyahat etmesinin organizasyonu amacıyla Azerbaycan Cumhuriyeti’nin batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasındaki ulaşımın güvenliğini garanti eder. Ulaşımın kontrolü, Rusya Federal Güvenlik Servisi’nin (FSB) Sınır Birimi organları tarafından gerçekleştirilir. Tarafların mutabakatı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni Azerbaycan’ın batı bölgelerine bağlayan yeni ulaşım yollarının inşası sağlanacaktır.
