Akçaabat Eskiköy kıranındaki tarlamızı bellerken 1916 Rus işgali dönemine ait olduğunu düşündüğümüz mavzer mermisi bulduk.
Yakın tarihlerde 1960’lı yıllarda Üzümlü, Karpınar, Eskiköy tepelerinde işgal dönemine ait savaş mevzileri belliydi mevzileri biraz kazınca paslanmış silah aksamları ve boş kovanlara rastlanıyordu. Hatta boş kovanlarda Osmanlıca yazılar yazıyordu.
18 Nisan 1916 tarihinde Trabzon Vilayetine giren Ruslar Harşit deresine kadar memleketimizi işgal ettiler.
1916 yılında Trabzon’da muhacirlik dramı yaşandı.
Analarımızdan Dedelerimizden yaşanan dramları dinledik.
Baba Annem Asiye (1896-1995) anamdan dinledim: Ruslar 18 Nisan 1916’da Trabzon’u, iki gün sonra da 20 Nisan 1916’da Akçaabat’ı işgal etmişler.
Baba Annem Asiye’nin babası Çarşıbaşı Taşlıtepe (Marzali) köyünden Osman çavuş (1845-1935) bir yerlerde çobanlık yapıyormuş. Trabzon’u işgal eden Rus askerleri evleri yakıp yıkıyorlarmış yakaladıkları kadınlara kızlara tecavüz ediyorlarmış bu zalimlikleri gören Osman çavuş köye gelir haber verir köylüler ilk başta umursamaz. Osman çavuş durumun çok vahim olduğunu anlatır vaziyeti öğrenen köylüler yükte hafif pahada ağır ne varsa yanlarına alır bir çoğu da hayvanlarını alarak yola dizilirler. Köylerini terk ederler yola revan olurlar.
Muhacirler çoğunluk itibarıyla çocuk ve yaşlılardan oluşur, gençler delikanlılar cephelerde savaşıyorlarmış.
Anam, Dedem akranları düşmana esir olmamak, ırz ve namusunu korumak için bu yollarda menzili bilinmeyen ne kadar süreceği tahmin edilmeyen yola aç karına korku endişe içinde yolculuk yaparlar. Yolda ölenlerin mezarları belli değil. Yolculukları Kocaeli, Adapazarı Düzce ye kadar sürer.
1917’de Rusya’da Ekim Devrimi (İhtilal) olur. Rus askerleri geri çekilmek zorunda kalınca muhacir çıkanlar da köylerine dönmeye başlar. Dönüş yolculuğu Gemi ile olur.
Birliklerimiz Bölgedeki çeteleri temizleyerek 17 Şubat 1918 tarihinde Akçaabat’ı işgalden kurtarır.
Rus işgali sebebiyle Batıdaki şehirlere göç edenler köylerine geri dönerler. Bunlardan bir kısmı çeşitli sebeplerle geriye dönememişlerdir. Şehirde işgal ve sonrası dönemde büyük yağmalamalar olmuştur.
Akçaabat Eskiköy’de ve civar köylerde katliam yaşanmamasının sebebi Osman çavuşun işgali haber vermesi rivayet edilir.
